P
îrî Reis; tüm zamanların en önemli;
denizci, haritacı ve coğrafyacıları
arasında sayılıyor. Önemini ve
saygınlığını yabancı bilim çevreleri de teslim
ediyor. Nedeni de Pîrî Reis’i Osmanlılar’dan da
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından da
daha çok merak etmeleri ve incelemeleri.
Hakkında çok sayıda bilimsel kitap yazmış
olmaları. Bir de; yabancılar Pîrî Reis’de
Kristof Kolomb’u buluyorlar.
Pîrî Reis deyince aklımıza ilk gelen 1513 tarihli
ünlü dünya haritası ve Bahriye (Denizcilik)
kitabı. Başkaca eseri varsa bile bilmiyoruz.
1513’te çizdiği ilk dünya haritasını 1517’de
Mısır seferi sırasında padişah Yavuz Sultan
Selim‘e sunuyor. 1521’de yazımını
tamamladığı Bahriye (Denizcilik) kitabını ise
1524’de yeniden yazıyor. Mısır seferinde
denizde kılavuzluğunu yaptığı Sadrazam
İbrahim Paşa (Pargalı) aracılığıyla 1526’da
padişah Kanuni Sultan Süleyman‘a sunuyor.
İki yıl sonra yeni bilgilerle yeniden çizdiği
dünya haritasını da padişah Kanuni Sultan
Süleyman’a takdim ediyor (1528).
Elinizdeki kitap Pîrî Reis’in gizemini 500 yıldır
koruyan eserleri üzerine hazırlandı. 1513 tarihli
dünya haritasının 1/3’ü, 1526 tarihli dünya
haritasının ise 1/6’sı Topkapı Sarayı Müzesinde
bulunuyor. Kitâb-ı Bahriye kitabının ise bilinen
40 civarındaki kopyasının önemlileri ve yarısına
yakını Türkiye dışındaki müze ve üniversitelerde.
Pîrî Reis konusuna dalmak, Pandora’nın
kutusunu aralamak gibi bir şey. İçinden
Osmanlı’nın 410, cumhuriyetin 90 yıllık
günahları fışkırıyor.
Gerek padişah Yavuz Sultan Selim’in, gerekse
padişah Kanuni Sultan Süleyman’ın Pîrî
Reis’in kendilerine sunduğu eserlerle ilgili bir
şey yapmadıklarını anlıyoruz. Ya da daha
doğru bir deyişle, tarihçiler böyle bir bilgiye
rastlamadıklarını belirtiyorlar. Pîrî Reis
üzerine Cumhuriyet döneminde yapılmış,
yeni bir bulgu veya bilgiyi ortaya koyan
üniversitelerimizde yapılmış kayda değer bir
araştırmaya da rastlamak mümkün olamadı.
Bu kitabın hazırlanma amaçlarından biri,
yeterince bilgi ve belge üretemediğimiz Pîrî
Reis eserleri için, üretilmiş bilgi ve belgelerden
yola çıkarak, geniş kitlelerin Pîrî Reis’i daha
kolay anlamalarına yardımcı olabilecek
seçkiler sunmak. İkinci amacımız ise Pîrî Reis
haritalarını günümüz Türkçe’sinin bilgileriyle
anlaşılmasını sağlamak ve uygulanan
zenginleştirilmiş gerçeklik teknikleriyle
haritalarının sevilmesine katkıda bulunmak.
Osmanlı’nın, fetihlerle topraklarını çoğalttığı bir
dönemde, Pîrî Reis’in haritalarını Saray’ın tozlu
raflarında unutmasının bedelini, sonraki
yüzyıllarda, harita bilgisinden yoksun olarak
katıldığı savaşlarda aldığı ağır yenilgilerle
ödediğini görüyoruz. Çağının coğrafya bilgilerini
yakalamaya çalışan, belki de destek görse çok
daha iyilerini yapabilecek bu denizciye yeterince
önemverilmediğini anlıyoruz.
1727’de İstanbul’da sarayın izni ile
Müslümanların kurduğu ilk matbaaya,
dönemin Şeyhülislam’ı basması için
Kâtip Çelebi‘nin içi haritalı Cihannüma
kitabını verirken anlıyoruz ki saray, Pîrî’nin
eserlerini çoktan unutmuş. Saraya yakınlığı ile
YAYINCININ NOTU
500 Yılın Gizemi...
Kartografya tarihininen tartışmalıveen
gizemliharitaları, İslamharitalarıdırkibu
haritalarkitabınkonusunuoluşturmaktadır.
Aslında,bazıbilimadamlarınagöre1513
DünyaHaritası'nınayrıntılıbir şekilde
inceleniparaştırılması içingeçbile
kalındığını iddiaetmekte.GregoryC.
McIntoshda iştebu incelemeyivedaha
fazlasınıkitabındaokurlarlapaylaşıyor.
EserdePîrîReis'in sırlarladoluharitası
hembilimselaçıdanmercekaltınaalınıyor
hemdekarşılaştırmalarla sentezleniyor.
ProfesyonelbirmühendisveKeşierTarihi
VakfıüyesiMcIntosh'unustakaleminden...
GregoryC.
McIntosh
YILIN GİZEMİ
1513
%Ã/:")"3ř5"4*
1Ô3Ô3&ř4
Düzenlediğimiz Sergiler
500 yılın gizemi,
istanbul
Tophane-i Amire, Mimar Sinan Üniversitesi
Master of the Medıterrıan,
londra
London Book Fair
Onur Konuğu Ülke: Türkiye
Akdeniz’in Pîrî,
istanbul
Metrocity AVM
Pîrî Reis ve Antalya Haritaları
Antalya Kaleiçi, BoyutStore
P^ır^ı Reis’le ilgili yayınladığımız kitaplar
Svat Soucek
Pîrî Reis ve Kolomb Sonrası Türk Haritacılığı
Fuat Sezgin
Pîrî Reis ve Amerika’nın Müslümanlar
Tarafından Kristof Kolomb Öncesi Keşfi
/ The Pre Columbian Discovery of the
American Continents by Muslim Seafarers
Mustafa Kaçar
Pîrî Reis Öncesi İslam Haritacılığı
Cevat Ülkekul
Pîrî Reis ve Türk Kartograflarının
Çizgileriyle XVI. XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda İstanbul
Gregory C. McIntosh
Pîrî Reis 1513 Dünya Haritası
Ebat: 22x22 cm., özel kağıda baskılı
Kapak: Flexi Cover
Pîrî Reis 1513 Dünya Haritası
Araştırmaları
XIII. YY. Sonrası İslam-Osmanlı Haritacılığı
Ebat: 33x48 cm., garda kağıt, 264 sayfa
Kapak: Özel efektli bez dokusu, flok baskı,
yaldız uygulamaları ve zenginleştirilmiş
gerçeklik teknikleri ile.
Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriye
T. 6605 / Boyut 2013
İstanbul Üniversitesi
Nadir Eserler Kütüphanesi
Ebat: 33x48 cm., garda kağıt, 368 sayfa
Kapak: Özel efektli bez dokusu, flok baskı,
yaldız uygulamaları ve zenginleştirilmiş
gerçeklik teknikleri ile.
Boyut Yay ın Grubu olarak Une sco taraf ından 2013 y ı l ında kutlama ve anma programına al ınan
PÎRÎ REİS
1513 DÜNYA HARİTASI
ARAŞTIRMALARI
^ ^
8
