Osmanlı tarihindeki üç büyük felaket Türkiye
Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ciddi surette etkiledi:
İlki,
Gazi Osman Paşa
’nın
Plevne
’deki destansı
savunmasıyla hatırlarda yer eden
1877-78
Rus Savaşı
’nda (93 Harbi) Tuna Vilayeti’nin
kaybedilmesi. Tuna Vilayeti’ndeki Türkler,
Müslümanlar bu savaşta ve sonrasında katliam
ve tehcire maruz kaldı, halen Osmanlı’nın elinde
bulunan Rumeli’ye, İstanbul’a, Anadolu’ya sığındı.
İkincisi, 1912 yılında başlayan
BalkanSavaşları
. Osmanlı
ordusu, Türk askeri tarihinin en büyük bozgunlarına sahne
olan bu savaşta peş peşemağlubiyetlerle Çatalca’ya kadar
çekildi. Adriyatik kıyılarındanÇatalca’ya kadar bütün
Avrupa-i Osmani
, bütünRumeli elden çıktı;
Yanya, İşkodra,
Priştina,Manastır, Selanik, Kavala, Yeni Pazar, Sancak
gibi pek
çokOsmanlı şehri bu harpte kaybedildi. Balkan Savaşları,
savaşa katılan ülkeler içinde en hayati sonuçları Türkiye
açısından doğurdu. Bu savaşla, “Avrupa-i Osmani” denilen
Avrupa’daki Osmanlı toprakları yaklaşık
170 bin kilometrekareden, 28 bin kilometrekareye indi,
aynı oranda da nüfus kaybımız oldu...
Osmanlı, savaştan sonra Avrupa topraklarının yüzde
83’ünü, Avrupa’daki nüfusunun yüzde 69’unu kaybetti.
Balkan Savaşları’nda Osmanlı ordusunun muharebe
sırasında ölen, yaralanan, esir düşen asker sayısı
toplam 340 bini bulmuştu. Bunlardan sadece salgın
hastalıklardan ölenlerin sayısı 75 bin civarındaydı.
1
Sivil
kayıplarına ait kayıtlar iyi tutulmadığı için bu ölümlere
ilişkin kesin rakamlar ise bilinmemektedir.
2
1 Edward J. Erickson, Defeat in Detail The Ottoman Army in the Balkans,
1912-1913, Praeger, Londra, 2003, s. 329.
2 Oya Dağlar Macar, Balkan Savaşları’nda Salgın Hastalıklar ve Sağlık
Hizmetleri, Libra Kitap, s. 47.
Bütün
savaşlarda
olduğu
gibi Balkan
Savaşları'nda
da en büyük
acıları sivil
halk çekti.
1912-1922 arasındaki üç büyük savaşta Anadolu’da
büyük çoğunluğu Türk yaklaşık 3 milyon Müslüman
cephelerde muharebe sırasında ve cephe gerisinde
salgın hastalıktan, açlıktan hayatını kaybetti.
Yüzbinlerce Müslüman işgal edilen yerlerden
kaçıp Osmanlı şehirlerine sığındı.
Fotoğraf: Herbert F. Baldwin
Rusçuk'tan kaçan
Müslüman mülteciler.
3 Milyon Kayıp
Üç Büyük Felaket
9
