KRONOLOJ‹S‹
ile
POSTMODERN C‹Hå NNÜMå / Ch ronolog ical History
of
Postm od ern CIHANNUMA
5
1648
T
arihten t›bba, co¤rafyadan astronomiye kadar
genifl bir ilgi alan› olan
Kâtip Çelebi
'nin (
1609-
1657
) telif ve çeviri olarak yirmiyi aflk›n kitab›
bulunuyor.
Kâtip Çelebi Kitab-› Cihannüma'y› yazmaya 1648
y›l›nda bafllad›. ‹slam co¤rafya anlay›fl› ile ele ald›¤›
eserini tamamlamadan
Gerardus Mercator
'un
Atlas
Minor
'u ile karfl›laflt›. Oldukça etkilendi¤i bu eseri
Mehmed ‹hlasi
adl› bir Frans›z devflirmeye çevirtti.
Kâtip Çelebi (1609-1657) wrote and translated more
than twenty books within his vast fields of interest covering
history, medicine, geography and astronomy.
Kâtip Çelebi
began to write Kitab-› Cihannüma in 1648. Before he
completed his work, which he approached with the Islamic
understanding of geography, he came across
Atlas Minor
by
Gerardus Mercator
. Influenced by this book, he had
it translated by
Mehmed Ihlasi
, a French recruit.
1654
K
âtip Çelebi Cihannüma'y› 1654’te yeniden
yazmaya bafllad›. Çevirtti¤i Mercator'un Atlas
Minör'ünden birçok bilgiyi kitab›na ekledi.
Kaynaklar›n ço¤unda iki ayr› Cihannüma'dan ya da
Cihannüma'n›n iki ayr› bölümünden
bahsedilmektedir. Birincisinde Osmanl› Avrupas›;
Anadolu ve ‹spanya ile Kuzey Afrika anlat›l›rken,
ikincisinde Japonya'dan bafll›yarak Asya ülkelerinin
tan›t›ld›¤› ve Van vilayetine kadar derlenmifl
gözlem ve bilgilerin derlendi¤i belirtilmektedir.
Kâtip Çelebi began re-writing Cihannuma in 1654.
He expanded his book with information from the
translated version of Mercator’s Atlas Minor. Sources
refer to two different Cihannumas or to two different
sections of Cihannuma. The first section covers the
Ottoman Europe, Anatolia, Spain and North Africa
while the second section reveals information based on
observations and facts ranging from Japan to Asian
countries to the province of Van.
1732
O
smanl› Matbaac›l›¤›’n›n öncüsü kabul edilen
‹brahim Müteferrika Kâtib Çelebi'nin eserine,
ikinci defa yaz›l›m›ndan 78 y›l sonra, eserin
neredeyse kendisi kadar ekler yaparak ve haritalar
ekleyerek, hatta içindeki bilgileri Kâtip Çelebi'nin
yaflad›¤› dönemde yazmas› mümkün olmayan
bilgilerle güncelleyerek yeniden yay›mlar. ‹brahim
Müteferrika Matbaas›’nda bas›lan Kitab-›
Cihannüma, yazar› Kâtip Çelebi kadar nafliri
(yay›nc›s›) ‹brahim Müteferrika'n›n da eseri
say›lmal›d›r. 698 sayfa olarak bas›lan eserin 325
sayfas›n›n, ‹brahim Müteferrika'n›n ilave
metinlerinden olufltu¤u anlafl›lmaktad›r. (1)
Kendi ifadesine göre Van vilayetine ve ‹stanbul'a
kadar bilgiler
(kaynaklarda Üsküdar sahillerine
kadar ifadesi yer al›yor..)
eklemifl ve güncellemifltir.
Söylence-bilgilere göre ‹brahim Müteferrika
kendisine fieyhülislam Ahmed Efendi taraf›ndan
yay›nlamas› için verilen ve maddi olarak desteklenen
el yazmas› Cihannüma'y›, uzun y›llar süren bas›m
aflamas›nda kaybetmifltir. Ancak araflt›rmac›lar,
matbaada bas›lan Cihannüma'n›n Topkap› Saray›
Müzesi Kitapl›¤› 1624/1'de kay›tl›
Revan Koleksiyonu nüshas›n›n neflre esas al›nd›¤›
konusunda birleflmektedirler.
Ibrahim Müteferrika, the pioneer in Ottoman printing,
published Katip Celebi’s Cihannuma 78 years after it
was re-written, adding to it maps and supplements
almost as long as the book itself and even updating it
with information that could never have been possible to
obtain in the era that Kâtip Çelebi lived in.
Kitab-› Cihannüma, published by Ibrahim Müteferrika’s
printing house should be regarded as the work of its
publisher Müteferrika as well as its writer Kâtip Çelebi.
It is clear that 325 pages of the 689 paged printed book
consist of texts added by Ibrahim Müteferrika. (1)
Müteferrika states that he added and updated the
information from the province of Van to Istanbul
(sources have it as the shores of Scutari). According to
hearsay-information, during its long printing history,
Ibrahim Müteferrika lost the hand written Cihannuma
presented to him for publication by Sheikul Islam Ahmed
Efendi, who also granted financial support. However,
researchers agree on the fact that the printed Cihannuma
is based on the copy recorded under number 1624/1 in
the Topkapi Palace Library Revan Collection.
When approached chronologically, Kitab-› Cihannüma
reveals a variety of originalities. Firstly, the maps, even
those added by Ibrahim Müteferrika are not authentic.
In fact there are copies by Ibrahim Müteferrika that
differ from each other. There are copies written by
Kâtip Çelebi and those printed by Ibrahim
Müteferrika, again with dissimilarity in
their number of maps. Kâtip Çelebi added new
commentary while rewriting the book in 1654.
78 years later, Ibrahim Müteferrika added new
character to the book with his own interpretation.
In all literary searches for Cihannüma, reference is
made to Ibrahim Müteferrika’s printed copy.
Thus, 276 years later, we have prepared a new book of
Cihannüma with a new interpretation.
We might have assumed
Müteferrika’s role, perhaps a little...
The book you are holding is not an exact copy; it
accommodates every page, however in reduced size.
It is also not an exact copy in terms of modern
Turkish. It is a new Cihannüma that tries, with the
help of our modern day knowledge, to shed light on the
authentic information it contains.
The renowned and celebrated Cihannüma belongs to
Müteferrika; the one created in the newest forms and
applications of technology in printing is
BOYUT’s CIHANNUMA…
A new book design or a
POSTMODERN CIHANNUMA.
POSTMODERNC‹HÂNNÜMÂ
K‹tab-› C‹h å nnüm å Õn›n
d rd üncü yoru m u ,
ya da
Th e Fou rth Interpretation
of
th e Book
of
CIHANNUMA
or a
Postm od ern CIHANNUMA
2008
K
itab-› Cihannüma kronolojik olarak
ele al›nd›¤›nda de¤iflik orijinallikler
içeriyor. Birincisi, haritalar› özgün de¤il.
‹brahim Müteferrika'n›n ekledikleri de...
Farkl›l›klar gösteren de¤iflik Cihannüma kitaplar›
var... Hem Kâtip Çelebi’nin yazd›klar›nda, hem
de harita say›lar› farkl›l›klar gösteren ‹brahim
Müteferrika'n›n bast›klar›nda. Kâtip Çelebi
1648’de bafllad›¤› kitab›n› 1654'te yeniden
yazarken yeni yorumlar da getirmifl. ‹brahim
Müteferrika 78 y›l sonra yorumlar›yla esere yeni
bir kimlik kazand›rm›fl. Literatür taramalar›nda
Cihannüma ad›n›n geçti¤i her yerde ‹brahim
Müteferrika bask›s› an›l›yor. Biz de ‹brahim
Müteferrika'dan 276 y›l sonra yeni yorumlarla
yeni bir Cihannüma kitab› oluflturduk. Biraz da
Müteferrika'l›¤a soyunduk denebilir..
Elinizdeki kitap Cihannüma’n›n küçültülmüfl
sayfalar›n›n tamam›n› bar›nd›rsa da bir
t›pk›bas›m de¤il. Günümüz Türkçesiyle
yeni
bas›m
da de¤il. Asl›ndan uzaklaflmadan, içindeki
bilgilere günümüz bilgileriyle aç›kl›k getirmeye
çal›flan yeni bir Cihannüma. Ünlü olan› ve
bilineni, nas›l ‹brahim Müteferrika'n›n
Cihannüma’s›ysa, bu eser de yay›nc›l›kta
teknolojinin yeni yorum ve biçimleriyle
BOYUT'un C‹HANNÜMA’s› oldu.
Yeni bir kitap. Tasar›m› ile bir anlamda
POSTMODERN C‹HANNÜMA...
Elinizdeki kitab›n son kontrolleri yap›l›rken Fikret Sar›cao¤lu ve Coflkun Y›lmaz taraf›ndan haz›rlanan MÜTEFERR‹KA kitab›n›n
yeni yay›nland›¤›ndan haberdar olduk. Haz›rlayanlar› ve 25'inci y›l›nda ESEN OFSET'i kutluyoruz.
MÜTEFERR‹KA Basmac› ‹brahim Efendi ve Müteferrika Matbaas›, Dr. Fikret Sar›cao¤lu ve Dr. Coflkun Y›lmaz, 398 sayfa, Esen Ofset 2008, ‹stanbul.
As the last revisions of the book you are holding were being made, we were informed of the publication of a new book titled
Müteferrika by Fikret Sar›cao¤lu and Coflkun Y›lmaz. We congratulate the writers; and ESEN OFSET on their 25th year in publication.
MÜTEFERRIKA Basmac› ‹brahim Efendi ve Müteferrika Matbaas›, Dr. Fikret Sar›cao¤lu and Dr. Coflkun Y›lmaz, 398 pages, Esen Ofset 2008, Istanbul.
≈
≈
≈
≈
(1)
