ewton’un kitabının ilk ve en
önemli bölümünü
Halikarnassos’taki araştırmaları
oluşturmaktadır. İngiliz Hükümeti’nin
tam desteğiyle Batı Anadolu topraklarına
doğru yola çıkıldığında Newton’un
aklında daha önceden belirlenmiş bir
hedef vardı: Halikarnassos! Antik çağın
bu önemli kenti, Aziz (St.) Peter
Kalesi’ndeki heykel ve kabartmalarla
uzun süredir Britanya Büyükelçisi
Lord Stratford de Redcliffe’in ilgisini
çekiyordu. Büyükelçi 1844 yılında
Bodrum’a görevli gönderek kaleyi ve
duvarlarındaki antik eserleri yerinde
inceletmiş ve bir rapor hazırlatmıştı.
Büyükelçinin yürüttüğü sıkı diplomatik
çabalar sonuç vermiş ve 1846 yılında
kale duvarlarından çıkartılan 13 adet
kabartma Londra’ya gönderilmişti.
Büyükelçinin idare ettiği diplomasi
trafiğinin arasında Newton, Bodrum’a
doğru yola çıkmıştı. Artık tek bir amaç
vardı; Bodrum Kalesi’nde daha önceden
tespit edilmiş olan ve Dünyanın Yedi
Harikası’ndan biri olarak tüm Avrupa’da
ün yapmış efsanevi Mausoleion’a ait
olduğu düşünülen diğer kalıntıların
kaleden alınması.
Newton Halikarnassos’taki
Mauselion’da yaptığı keşfi ve kazıları
anlatmadan önce yazdığı kitabında
kentin tarihçesine yer vermiştir. Kentin
geçmişinden, Halikarnassos’un ve
Karyalıların adının geçtiği pek çok
olaydan ve yönetici olan Hekatomnos
sülalesinden de bahsetmiştir.
Karya Coğrafyası
Karya bölgesi Anadolu’nun güneybatı
kıyısında yer almaktadır. Newton,
Karya bölgesinin yerini tanımlarken
kuzeyinde İyonya, kuzeydoğusunda
Frigya, güneyinde ve batısında Ege
Denizi, doğusunda ise Likya ve Mylasa
ile çevrili olduğunu söylese de
günümüz araştırmacılarına göre Karya
bölgesinin kuzeyinde İyonya ve Lidya,
güneydoğusunda Likya bölgesi yer
almaktadır. Newton’un “Karya’nın
doğusunda” olarak tanımladığı yer ise,
Karya kentlerinden biri olan Mylasa
(Milas) antik kentidir. Karya Kralı
Mausolos zamanına kadar Karya’nın
başkenti olan Mylasa, MÖ 4. yüzyılda
Mausolos’un emriyle başkent olma
ayrıcalığını Halikarnassos’a kaptırmıştır.
Halikarnassos tarihini daha iyi
anlayabilmek için öncelikle yörenin
coğrafi özelliklerine bakmak yerinde
olacaktır. Bölge, kıyılar ve karşısındaki
adalarla göze çarpar. Karya bölgesinde
dağ kütleleri, denize dik uzandığı için
çeşitli burun ve körfezler oluşturur. Bu
girinti ve çıkıntılar bölgede denizciler
için doğal bir sığınak durumundadır.
Bölgedeki çam ormanları da gemi
yapımında kullanılan kalas ve katran
yapımı için gerekli olan hammaddeyi
sunuyordu. Kıyıların istila edilmesi
durumda ise kaya kütleleri doğal set
oluşturuyordu ve iç kısımlara ancak
korunaklı geçitlerden ulaşılabiliyordu.
Karyalıların Kökeni
“Tarihin babası” olarak anılan
Halikarnassoslu Herodot, Karya
bölgesinin ilk halkları konusunda,
“Herodot Tarihi” adlı eserinde çeşitli
bilgiler vermektedir. Karyalıların
efsanevi önderi olan Kar, Lydos ve
Myros’un kardeşi idi. Lydos Lidyalılara,
N
Halikarnassos
“Herodot Tarihi” adlı eseri günümüze ulaşan
ve “Tarihin Babası” lakabıyla anılan Herodot,
en ünlü Halikarnassoslulardan biridir.
HA L İ K AR NA S SOS
Antik Kaynaklarla
)BMJLBSOBTTPT V KFöGFUNFL
MÖ 490 yıllarında
dünyaya gelen
Herodot,
Halikarnassos’un
gözde ailelerinden
birine sahipti ve seçkin
bir çevrede yaşamıştı.
Herodot büyük keşif
yolculuklarına
Samos’tan başlamıştı,
ardından Akdeniz’i,
sonra da Karadeniz
kıyılarını dolaştı.
Bununla birlikte Pers
topraklarının büyük bir
kısmını gezerek
Herodot Tarihi isimli
kitabını yazdı.
Eser, İstanbul Arkeoloji
Müzeleri’nde
sergilenmektedir.
16
