21
olan Apollon Tapınağı’na gider ve
biliciye başvurur. (ünahından arınması
için, üç yıl boyunca köle olarak
yaşaması gerekmektedir. Lidya Kralı
Tmolos’un dul karısı 0mphale,
Herakles’i satın alır ve Herakles’in
kölelik dönemi başlar. Herakles,
Amazon kraliçesi Hippolyte’yi yendiği
zaman onun elindeki çifte baltayı
(Labrys) alır. Bunu bir armağan olarak
efsanevi Lidya Kraliçesi 0mphale’ye
sunar. 0mphale’nin ardından Lidya
tahtına geçen tüm krallar bu Labrys’i
bir kraliyet simgesi olarak nesilden
nesile aktarırlar. Ancak Lidya
topraklarında (yges’in Kandules’e karşı
ayaklanmasıyla Labrys el değiştirmiştir.
(yges’e yardım için Karya’dan
ordusuyla Lidya’ya gelen Arselis,
Kandules’i yenmiş ve Labrys’i ganimet
olarak Labranda’daki Zeus Stratios
Tapınağı’na sunmuştur.
Bu geleneksel anlatımdan,
Karyalıların erken dönemlerde
Lidyalılar karşısında başarılı olduğu
sonucu çıkartılsa da Lidya Kralı Kroisos
zamanında istila edildikleri de
unutulmamalıdır.
Mısır la 5anıŶNa
MÖ . yüzyılda bir grup Karyalı ve
İyonyalı korsanlık yapmak amacıyla
denize açılmışlardı. Kötü hava koşulları
nedeniyle Mısır kıyılarında karaya
çıktılar. Yerel bir kahinin Mısır Kralı
*.Psammetik’e bildirdiği kehanete göre,
Mısır Kralı tunç silahlarıyla gelenlerden
yardım görecekti. Kral, kıyıya çıkan bu
“tunç adamlarla” konuştu ve büyük
çıkarlar karşılığında onları, Mısır
hakimiyetini engelleyen diğer on bir
kralla yapacağı savaşta kendisine destek
olmaları için ikna etti. Yapılan savaşı
kazanan ve Mısır’a hakim olan
Psammetik, Karya ve İyonyalılara
verdiği tüm sözleri tuttu. Herodot’un
anlatımına göre Nil kıyısında
kendilerine ayrılan yerde yaşamaya
başlayan bu askerler, burada çok uzun
süre kalmış ve yerli halkla
kaynaşmışlardır. Öyle ki Psammetik,
Mısırlı çocukları onlara emanet etmiş
ve Yunanca öğretmelerini istemiştir.
Herodot, bu grubun burada yerleşmiş
olmasını bir şans olarak kabul eder ve
Mısır’a dair bilgilerin diğer Yunanlılara
aktarılmasında onların büyük payı
olduğunu söyler. Hatta Mısır’a giren,
yabancı dil konuşan ilk halk olduklarını
da kaydeder.
Nil kıyısına yerleştirilen askerler
burada paralı asker olarak kalmıştır ve
bu durum, Pers hükümdarı
Kambyzes’in Mısır’ı işgal etmesine
kadar sürmüştür. Mısır Kralı Apries’in
EfsaneWi i±ifUe #alUaw
Karya Ea
Karya’nın kuzeydoğu komşusu olan
Lidya ülkesinin kralları hakimiyet
alanlarını genişletmeye başlayınca
Karya toprakları Lidya egemenliğine
geçti. Antik Yunan tarihçisi
Plutarkhos’un aktardığına göre,
Karyalılar ve Lidyalılar arasında ilginç
bir olay yaşanmıştır. Bu olaydan
bahsetmeden önce Labrys’in
mitolojideki yerine bakmak gerekir.
Antik Yunan mitolojisinin en önemli
figürlerinden biri olan Herakles
(Herkül), istemeyerek İphitos’un canını
aldığı için Delphi’deki bilicilik merkezi
zamanında Karyalı ve İyonyalı paralı
askerlerin sayısının 3 bin olduğunu
Herodot’tan biliyoruz. Bu rakam belki
abartılı bir rakamdır ancak kabul
edilebilecek olan düşünce, Karyalıların
ve İyonyalıların Mısır’a ayak bastıkları
andan itibaren Apries’in zamanına
kadar olan süreçte Batı Anadolu’dan
Mısır’a yoğun bir göç yaşanmış
olduğudur.
Karya 5oQrakları
1erslerin ElinEe
Karya topraklarına da sahip olan Lidya
Krallığı, Persler tarafından ele
geçirildiğinde Karya da Pers
hakimiyetine, (eneral Harpagos’un
idaresine geçmiş oldu. Harpagos, Karya
topraklarında ne yerlilerden, ne de Dor
yerleşimlerinden bir direniş ile
karşılaşmıştı. Sadece Pedasa (Bodrum
yakınlarındadır ve (ökçeler Kalesi
olarak anılmaktadır) sakinleri tepedeki
bir kaleye çekilmişler ve hemen teslim
olmamışlardır.
Antik çağda Pedasa kentindeki
Athena Tapınağı ile ilgili ilginç bir
efsane dolaşmaktaydı. Herodot’un da
aktardığı gibi; Pedasalıların ya da
komşularının başına kötü bir şey
geleceği zaman tapınaktaki Athena
rahibesinin sakalı uzarmış. Yine
Herodot’un dediğine göre bu olay
üç defa yaşanmıştı.
Pers ordusuna karşı Karya’daki gerçek
anlamdaki tek direnişi Kaunoslular
göstermişse de sonları tıpkı
Ksanthoslular gibi yok edilmek
olmuştur. Herodot’un anlattıklarından
bildiğimize göre Ksanthoslular az sayıda
olmalarına karşın yiğitlikle savaşmışlar
ama yine de kentlerini Pers istilasından
koruyamamışlardır. Harpagos’un
ordusu kenti ele geçirdiğinde yaşlı
genç, kadın çocuk, asker köle demeden
kentin tüm sakinlerini, hazineleriyle
birlikte kaleye doldurmuş ve ateşe
vermiştir.
±arQıŶNa We 1VsV
MÖ 4 ’da yaşanan İyonya
Ayaklanması sırasında Karya
kentlerinin pek çoğu Batı Anadolulu
Yunanlıların tarafını tutarak Pers
(enerali Daurises’e karşı büyük bir
direniş göstermiştir. Karyalılar sınır
boyunda Pers ordusuna karşı koymak
için toplandıklarında liderlerinden biri
olan Mausolos’un oğlu Piksodaros,
Menderes Nehri’ni (Meandros) geçmeyi
ve nehri arkalarına alarak bu bölgede
savaşmayı önermiştir. Piksodaros’un
düşüncesine göre Karyalılar böyle bir
durumda, geri çekilebilecekleri tek
yolun nehir tarafından kesildiğini
bilerek canla başla savaşacaklardı.
Herodot’a göre en mantıklı düşünce
Piksodaros’unki idi. Ancak Karyalılar
nehri geçmemeye karar verdiler.
Böylece Persler geri çekilemeyecek ve
nehre atlamak zorunda kalacaktı.
Beklenen çarpışma Marsyas ¢ayı (¢ine
¢ayı) yakınlarında oldu. Sayıca çok
üstün olan Persler, Karyalıları bir süre
uğraştıktan sonra yendiler. Herodot’un
bildirdiğine göre Perslerin kaybı iki bin,
Karyalıların kaybı ise on bin kişi idi.
Hızla geri çekilen Karyalıların önderleri,
Mylasa (Milas) yakınlarındaki dağda
kurulmuş olan Labranda kentinin Zeus
Stratios Tapınağı’nda toplandılar ve
durum değerlendirmesi yaptılar. Yanıt
aranan en can alıcı soru ise, teslim
olmanın mı yoksa bu topraklardan
ayrılmanın mı daha doğru olacağıydı.
Milet ordusunun Karyalıların
yardımına gelmesiyle, ikinci bir
çarpışma yaşandıysa da Karyalılar yine
Persler karşısında bozguna uğradı. Bu
sefer kayıplar daha da artmıştı, üstelik
Miletlilerin kayıpları da çoktu.
Persler iç kısımlara ilerlemeye ve
Karya kentlerini bir bir ele geçirmeye
başlayınca, Karyalılar yeniden
toparlandılar ve bu kez taktik
değiştirmeye karar verdiler. Pedasa
((ökçeler Kalesi) yakınlarındaki dağlık
bir geçitte, Heraklaides önderliğinde
pusuya yatan Karyalılar, gece
olduğunda Pers ordusunun yolunu
kestiler. Pers ordusunun imha edildiği
bu gecede Daurises de kılıçtan geçirildi.
Yiğitliği ve
gözüPekliğiyle
0ers Kralını kendisine
hayran bırakan
Artemisia, Abydoslu
$ardarnus’a sonsuz
bir aşk ile bağlanmıştı
ancak aşkına karşılık
bulamamış, hatta hor
görülmüştü.
HA L İ K AR NA S SOS
