D
ünyanın kendi ekseninde döndüğüne
inanan Arap-İslam astronomlarından
birisi de Ebū Saʿīd Aḥmed b.
Muḥammed es-Siczī’dir (4./10. yüzyılın ikinci
yarısı)
1
. el-Bīrūnī’nin verdiği bilgiye göre
2
,
es-Siczī ayrıca, dünyanın döndüğü prensibine
dayanarak kayık biçiminde bir usturlap
(el-Usṭurlāb ez-Zevraḳī)
yapmıştır. Bizzat
es-Siczī’nin bir planetaryum inşa edip
etmediği bilinmemektedir. Bizim modelimiz,
onun dünyanın kendi etrafında dönüşü
tasavvurunu hatırlatmayı amaçlamaktadır.
Modelimiz: Pirinç ve ahşaptan yapılma, boyalı; meridyen
halkası teğetsel hareketli. Eksensel olarak döndürülebilir
yerküre çevresinde 7 gezegen 23,5° lik bir eğimle
sıralanmıştır. Yeryüzünü biz Meʾmūn-Küresi ile
gösteriyoruz. Boyu: 1,63 m.
(Envanter No: A 1.05)
24
PLANETARYUMLARVEGÖK-KÜRELER
A
STRONOMİ
es-Siczī’nin
Planetaryumu
1 Sezgin, F.: a.e., Cilt 5, s. 329-334; Cilt 6, s. 224-226.
2 a.e., Cilt 6, s. 224.
