25
1 Sezgin, F.: a.e., Cilt 6, s. 212f.
2 İbn el-Qıfṭī,
Taʾrīḫ el-Ḥukemāʾ
, ed. J. Lippert, Leipzig 1903, s. 440.
3 El yazması tıpkıbasım olarak Institut für Geschichte der Arabisch-
Islamischen Wissenschaften tarafından yayınlanmıştır, Frankfurt 1986.
A
bdurrahmān b. ʿÖmer b. Muḥammed
eṣ-Ṣūfī
1
(291-376/903-986), modern
araştırmalar tarafından Ptoleme ve
Argelander (ö. 1875) ile birlikte sabit yıldızlar
astronomisi alanının üç büyük bilgininden
birisi olarak nitelendirilmektedir. Ptoleme’yle
karşılaştırıldığında o, gök atlasını sadece Arap
öncelleri tarafından yapılan katkılar ve kendi
gözlemleri temelinde genişletmekle kalmamış,
ayrıca yeni pozisyon verileriyle göstermiş ve
yeni parlaklık ölçeklerine göre
gruplandırmıştır.
Bir çağdaşının bildirdiğine göre, eṣ-Ṣūfī’nin
devlet adamı ʿAḍudeddevle için yaptığı
gümüşten bir gök küresi 435/1044 yılında
Kahire’de bulunmaktaydı
2
.
Bizim modelimiz Oxford yazmasına
(Bodleian, Marsh 144) dayanılarak yapılmıştır.
Takımyıldızları da içeren bu yazma, yazarın
oğullarından birisi olan Ḥüseyin tarafından
400/1010 yılında kopye edilmiştir
3
.
eṣ-Ṣūfī her bir takımyıldızı için iki şekil
vermektedir. Bu şekillerden birisi
takımyıldızını yatay düzlemden itibaren
gösterirken, diğeri ise birinci şeklin kopya
kağıdıyla elde edilen yansıma resmidir.
ʿAbdurraḥmān
eṣ Ṣūfī’nin
Gök-Küresi
Modelimiz: Pirinç küre, çap: 50 cm,
döndürülebilir bir biçimde, üzerinde yıldız
pozisyonlarının koordinatlarının okunabildiği
masif bir sehpaya oturtulmuştur. Yıldızlar
gümüş renginde. Sayısal değerler Arapça harfler
(yani ebced sayılarıyla) verilmektedir.
(Envanter No: A 1.02)
